28 czerwca – 28 września 2014
Galeria Władysława Hasiora
Zakopane, ul. Jagiellońska 18 b
Godziny otwarcia:
środa – sobota 11:00 - 18:00;
niedziela 9:00 - 15:00
Nikifor (1895-1968) z Krynicy, zaliczany do grona najlepszych współczesnych malarzy naiwnych na świecie, jest autorem kilkudziesięciu tysięcy prac, z których wiele zaginęło. Malował akwarele i gwasze, rysował ołówkiem i kredkami. Przedstawiał pejzaże z Łemkowszczyzny, figuralne kompozycje o charakterze religijnym, widoki miast z wieżami, cerkwie i kościoły oraz ich wnętrza, dworce i stacyjki kolejowe, autoportrety. Malował także widoki krynickich willi i pensjonatów, stanowiące pamiątkę z Krynicy dla kuracjuszy i gości.
Nikifor był malarzem samoukiem. Malował od wczesnej młodości, najczęściej na murku deptaka w Krynicy, tam również sprzedawał swoje obrazy. Żył w osamotnieniu i w nędzy, upośledzenie mowy i analfabetyzm ograniczały jego kontakty z ludźmi. W swoim otoczeniu był przedmiotem drwin i pogardy. Malarstwo, które traktował jak powołanie, było dla artysty jedynym możliwym sposobem wypowiedzi i próbą nawiązania kontaktu z innymi.
Obrazami Nikifora zainteresowali się na początku lat 30. XX w. malarze – Roman Turyn i Jerzy Wolff. To oni, jak również przebywający w Paryżu „kapiści”, pierwsi je kupowali i kolekcjonowali. Nikifor malował w tym czasie niewielkie akwarelki i gwasze, guziczkowymi farbami, na okładkach starych zeszytów szkolnych czy znalezionych na śmietniku kawałkach papieru, bądź na kartonikach opakowań po papierosach. Wcześniej przygotowywał rysunki ołówkowe, które następnie w parku krynickim, w asyście gapiów, od rana do zmierzchu każdego dnia pracowicie wypełniał kolorem. Do lat 40. XX w. prace Nikifora nie wzbudzały większego zainteresowania, poza środowiskiem plastyków, które doceniło wartość i niezwykłość jego sztuki. Dopiero w latach pięćdziesiątych, gdy prace Nikifora zaczęto eksponować na wystawach w kraju i za granicą, wzrosło zainteresowanie artystą, jego twórczością i dotychczasowym dorobkiem artystycznym. Nikifor był już wówczas schorowanym człowiekiem i miał za sobą najlepszy okres twórczości.
W ostatniej dekadzie życia krynickiego malarza, prace jego były prezentowane na wielu wystawach indywidualnych i zbiorowych sztuki naiwnej w Polsce, w krajach Europy Zachodniej i w Ameryce, przynosząc artyście popularność i uznanie. Ten dotychczas wyśmiewany, sprzedający obrazki za grosze lub posiłek artysta, zdobył w krótkim czasie rozgłos i uznanie. Talent malarski, znakomite wyczucie kompozycji i kolorystyki oraz doskonałość rysunku, ujawniające się w jego dziełach, zostały zauważone i docenione, przyniosły mu światową sławę.
Nikifor namalował prawdopodobnie kilkadziesiąt tysięcy obrazów. Wiele z nich znalazło się w prywatnych kolekcjach w Polsce i za granicą, część w kolekcjach muzealnych, a spora liczba zaginęła lub uległa zniszczeniu.
Największą kolekcję „Nikiforów” w Polsce ma Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu. Na wystawie w Galerii Władysława Hasiora w Zakopanem można zobaczyć – 25 akwarel, 11 ołówkowych rysunków oraz reprodukcje zdjęć przedstawiających krynickiego malarza. Dopełnieniem wystawy są filmy dokumentalne o życiu i twórczości artysty: „Mistrz Nikifor” w reżyserii Jana Łomnickiego (1956), z zasobów Filmoteki Narodowej oraz „Taki Świat” w reżyserii Tadeusza Stefanka (1968), z Wytwórni Filmów Oświatowych w Łodzi.
