Strona główna
Mapa serwisu
Kontakt
 
               
>>  Informacje praktyczne   |   Aktualności   |   Wystawy stałe   |   Wystawy czasowe   |   Edukacja    

  Aktualności

     Archiwum

     Multimedia

     Tatrzańska publicystyka

  Wystawy stałe

  Wystawy czasowe

  Bon Kultury

  Edukacja

  Kolekcje muzealne

  Historia Muzeum Tatrzańskiego

  Wydawnictwa

  Zapraszamy do współpracy

  Fundusze europejskie 2007-2013

  Fundusze europejskie 2014-2020

  Zamówienia Publiczne

  Linki





 



 
 








„WITKACY NA WAKACJACH. WYSTAWA Z KOLEKCJI MUZEUM TATRZAŃSKIEGO W ZAKOPANEM”

  

 

 

23 czerwca – 4 października 2015
Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku
Słupsk, ul. Dominikańska 5-9
 

W Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku czynna jest ekspozycja Witkacy na wakacjach. Wystawa z kolekcji Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem. Jest to druga część wspólnego projektu Muzeum Tatrzańskiego i Muzeum Pomorza Środkowego realizowanego w ramach Roku Witkiewiczów, polegającego na wymianie wystaw prezentujących „witkacjana” zgromadzone w zbiorach obu placówek.

 

Wystawa w Słupsku składa się z trzech części. Pierwsza część, nazwana Z domu, obejmuje 60 fotografii z lat 1893-1913 – są to współczesne odbitki, bez retuszy, wykonane z oryginalnych szklanych negatywów.

Na początku lat 60. do zbiorów Muzeum Tatrzańskiego trafiło archiwum Witkiewiczów obejmujące rękopisy, listy, pamiątki oraz fotografie. Wśród tych ostatnich znalazły się zdjęcia i negatywy rodzinne, w tym zbiór blisko 340 klisz szklanych. Są wśród nich fotografie autorstwa Stanisława Witkiewicza ojca, Witkacego, jak również Jana Witkiewicza Koszczyca oraz niezidentyfikowanych osób z bliskiego kręgu rodziny. Zgodnie z tytułem tej części ekspozycji, ze wspomnianego zbioru na wystawę wybrane zostały fotografie Stanisława Ignacego Witkiewicza ukazujące portrety rodziny i domowników, bliskich przyjaciół oraz bywalców domu, następnie zaś zdjęcia pejzażowe „z najbliższej okolicy”, a więc widoki z okna czy ogrodu, ujęcia górującego nad Zakopanem Giewontu, zakopiańskie chaty i wijące się wśród drzew potoki, w końcu kilka ujęć ze spacerów w góry.


Witkacy fotografować zaczął jako nastoletni chłopiec, pod koniec lat 90. XIX w. Tematami zdjęć były portrety rodziców i innych bliskich osób, pejzaże zakopiańskie, wycieczki górskie. Prezentowane fotografie rodzinne powstały zarówno w domu Ślimaka przy Krupówkach, gdzie Witkiewiczowie mieszkali, w willi na Antałówce, którą w latach 1903-1904 wybudowała rodzina stryja, w końcu w pensjonacie „Nosal”, który od 1913 roku prowadziła matka Maria Witkiewiczowa. Portrety fotograficzne Witkacego powstawały do 1914 roku (większość w latach 1912-14), potem w jego twórczości zeszły one na dalszy plan. W prezentowanym zestawie nie mogło zabraknąć kilku fotograficznych autoportretów artysty.

Drugą pokazywaną na wystawie grupę młodzieńczych fotografii Stanisława Ignacego Witkiewicza stanowią pejzaże. Wykonane w większości na kliszach formatu 13 x 18 cm, pochodzą głównie z lat 1899-1902. Pozostawały one w bezpośredniej relacji do jego malarstwa z tego okresu. Znaleźć wśród nich można całą serię widoków Giewontu w różnych porach roku i warunkach pogodowych, chaty ukryte wśród drzew, zakopiańskie potoki o brzegach porośniętych olszyną, w końcu krajobrazy z tatrzańskiej Doliny Roztoki, Mięguszowiecki Szczyt o wschodzie słońca czy widok z Krzyżnego.

Osobny „kącik” poświęcony został stryjecznej siostrze Witkacego Marii Witkiewiczównie zwanej „Dziudzią”. Na wystawie pokazujemy jej fotograficzne portrety autorstwa Witkacego, a także wykonane przez niego zdjęcia z jej pracowni na Antałówce oraz przedstawienia wykonanych przez nią rzeźb – między innymi ciekawego Autoportretu oraz Portretu Ireny Solskiej. Obok nich prezentujemy dwie oryginalne płaskorzeźby autorstwa Marii, które zobaczyć możemy na zdjęciach z jej pracowni, a które zachowały się w zbiorach Muzeum Tatrzańskiego.

Na „wakacje” do Słupska pojechały także wybrane dzieła z kolekcji prac plastycznych Witkacego. Ta część wystawy zatytułowana została W teatralnym kręgu, gdyż eksponaty wybrane zostały pod kątem związków z teatralną działalnością Witkacego oraz osobami, które jego teatr współtworzyły.

Trzon wystawy tworzą dwie grupy portretów skoncentrowanych wokół osób zaangażowanych w działalność Teatru. Centrum jednej z nich stanowi Nena Stachurska, osią drugiej jest postać Józefa Fedorowicza.

Nena (Jadwiga) Stachurska należała ona do najbliższego kręgu zakopiańskich przyjaciół Witkiewicza. Była ulubioną bodaj modelką Witkacego, który wykonał blisko 90 jej portretów. Nena grywała w sztukach Witkiewicza w zakopiańskim Teatrze Formistycznym, spotykali się w kawiarniach, u znajomych i na wspólnych wycieczkach. Portrety Neny Stachurskiej powstały w latach 1928 – 1931, kiedy Witkacy pozostawał w bliskim związku z portretowaną i wielokrotnie ją uwieczniał, należą więc do „istotnych” (wg określenia ich twórcy) tj. tworzonych z wewnętrznej potrzeby, pogłębionych psychologicznie portretów przyjaciół. Z liczącego 24 obrazy zbioru wizerunków Neny Stachurskiej znajdujących się w Muzeum Tatrzańskim na wystawę wybranych zostało 9, prezentujących różne typy według „regulaminowej” klasyfikacji autora, a także ukazujących rozmaite sposoby przedstawienia modelki. Zaprezentowany zespół uzupełniony został o portrety rodziny Neny: matki Heleny Stachurskiej i siostry Modesty Zwolińskiej oraz o dwa rysunki, powstałe 18 X 1931 roku, zapewne podczas wizyty artysty w domu państwa Zwolińskich. Grupę wieńczy ciekawy autoportret Witkacego wykonany w lipcu 1930 roku pod wpływem alkoholu, kokainy i waleriany, w obecności Heleny Stachurskiej (o czym świadczą umieszczone w sygnaturze litery „H.S.”).

Z kolei Józef Fedorowicz był jednym z ulubionych aktorów witkacowskiego teatru. Największy sukces odniósł w jego sztuce “Nowe wyzwolenie”, w której grał Ryszarda III. Kiedy wiosną 1938 roku Witkacy wraz grupą przyjaciół utworzył Teatr Niezależny Fedorowicz pełnił w nim funkcję kierownika administracyjnego. Z profesji meteorolog, do Zakopanego przybył w 1922 roku, skierowany jako specjalista od meteorologii górskiej na stanowisko kierownika Stacji Meteorologicznej (od skrótu PIM – Państwowy Instytut Meteorologiczny – zwany był „Pimkiem”). Był postacią niezwykle malowniczą, wyróżniającą się strojem (często nosił pelerynę, fontaź na szyi oraz charakterystyczny beret), dowcipną i towarzyską. Przyjaźnił się z wieloma artystami, pisarzami, muzykami i ludźmi kultury. Z muzealnej kolekcji portretów rodziny Fedorowiczów (liczącej 15 pasteli) na wystawie prezentujemy 9. Powstawały one w różnych latach, począwszy od 1925 aż do 1937 roku. Najciekawszy i zarazem najwcześniejszy z nich to portret Józefa Fedorowicza we wspomnianej roli Ryszarda III z „Nowego wyzwolenia”, Trzy kolejne wizerunki „Pimka” prezentują zróżnicowaną stylistykę – od „klasycznego” typu B+d z 1936 roku, gdzie Józef ukazany został w charakterystycznym dla niego stroju, do portretów w typie C z 1930 roku, z których jeden opatrzony został zabawnym opisem w sygnaturze. Niejako „do pary” pokazujemy trzy portrety żony, Zofii ze Średnickich Fedorowiczowej. Całości dopełniają portrety córek państwa Fedorowiczów – Julitty i Eugenii, wykonane w 1936 i 1937 roku oraz rysunki, które Witkacy kreślił podczas towarzyskich wizyt u Fedorowiczów. Reprezentację kolekcji Fedorowiczów kończy niezwykle rzadkie wydawnictwo - jednodniówka parodystyczna wydana przez Witkacego wraz z przyjaciółmi w 1921 roku, zatytułowana Papierek lakmusowy, będąca satyrycznym tekstem powstałym w odpowiedzi na mnożące się na początku XX wieku awangardowe nurty w sztuce.

W części wystawy poświęconej kręgowi teatralnemu pojawia się także portret Marcelego Staroniewicza, jednego z założycieli Towarzystwa Teatralnego w Zakopanem. Jako specjalista od chorób płucnych przebywał w Zakopanem od 1921 do 1927 roku pracując na stanowisku ordynatora w Sanatorium Polskiego Czerwonego Krzyża, a także kierownika Poradni Przeciwgruźliczej Warszawskiej Kasy Chorych. Związany był z Teatrem Formistycznym – wyreżyserował „W małym dworku”, w którym zagrał Józefa Maszejkę, oraz „Pragmatystów”, dramaty wystawione w 1925 roku. Zajmował się również filozofią i malarstwem.

Na wystawie pokazany został ponadto unikatowy projekt winiety i stempla Towarzystwa Teatralnego w Zakopanem zaprojektowany na inaugurację działalności teatru, do pierwszego drukowanego programu sztuk Witkacego – „Wariata i pielęgniarki” i „Nowego Wyzwolenia” (Zakopane 28 III 1925 r.), który to program także prezentowany jest na wystawie. Kącik uzupełnia fotografia aktorów Teatru Formistycznego w Zakopanem, a ponadto wycinek z „Kurjera Literacko-Naukowego” z artykułem poświęconym teatrowi, zilustrowanym zdjęciem grona osób występujących w sztuce W starym dworku oraz list Stanisława Ignacego Witkiewicza do widocznych na fotografii sióstr Władysławy i Aleksandry Ustupskich.

Pokaz „teatraliów” czasowo wieńczy okazały autoportret Stanisława Ignacego Witkiewicza z Tadeuszem Langierem i Bronisławą Włodarską z maja 1938 roku, który stanowi rzadki przykład portretu wielopostaciowego. Tadeusz Langier był fotografem, ekonomistą i prawnikiem. W Zakopanem mieszkał w latach 1900-1925, oraz ponownie od 1936 roku. Był jednym z najbliższych współpracowników Witkacego, uchodzi za jego nauczyciela w dziedzinie fotografii, często pojawiał się na portretowych zdjęciach autorstwa młodego Witkiewicza. Jako człowiek zamożny często też wspomagał Witkacego finansowo, mocno angażował się w sprawy teatralne. Natomiast Bronisława Włodarska do Zakopanego przybyła na leczenie w 1922 roku. Początkowo mieszkała pod opieką Marii Kasprowiczowej na Harendzie. Następnie zaręczyła się z Michałem Choromańskim, a po zerwaniu z nim w roku 1936 związała się z Tadeuszem Langierem. Wraz z nim należała do grona najbliższych przyjaciół Witkacego.

Prezentację prac plastycznych Stanisława Ignacego Witkiewicza ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego uzupełnia aneks zatytułowany Varia, w którym znalazły się portrety czterech osób niezwiązanych z teatrem.

Pierwszy z nich to portret Hanny Lorek – żony zakopiańskiego narciarza, działacza sportowego i taternika Eugeniusza Lorka. Portret pokazywany jest w zestawieniu z książką Witkacego Teatr, którą autor podarował Hannie w 1936 roku z dedykacją z wyrazami niebezpiecznej przyjaźni.

Jako drugi pokazujemy portret Józefa Diehla, prawnika, dziennikarza, działacza społecznego i politycznego. Ten wyrazisty wizerunek, wykonany w typie C w roku 1920, jest przykładem stosunkowo wczesnej pracy tego typu, powstałej na długo przed oficjalnym proklamowaniem Firmy Portretowej S.I. Witkiewicz i skodyfikowaniem jej zasad w formie Regulaminu. Konterfekt pojawia się z kolei w zestawieniu z egzemplarzami wychodzącego w Zakopanem czasopisma „Echo Tatrzańskie”, dwutygodnika poświęconego sprawom Tatr i Podhala, którego Diehl był redaktorem, a w którym Witkacy publikował swoje artykuły.

Na „wakacje” do Słupska przyjechał także w swoim wizerunku Hugo Grossman. Bywał on pod Tatrami od dzieciństwa, a w latach 1918-1924 mieszkał w Zakopanem. Był jednym z najaktywniejszych narciarzy wysokogórskich, uprawiał także taternictwo, uczestniczył w wyprawach TOPR. Jako aktywny działacz sportowy pracował między innymi w zarządzie Sekcji Narciarskiej Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, a później Polskiego Związku Narciarskiego w Krakowie, Był międzynarodowym sędzią narciarskim. Pisywał do różnych czasopism na tematy sportowe i turystyczne.

Aneks i całą wystawę zamyka portret Irminy Zborowskiej, żony długoletniego dyrektora Muzeum Tatrzańskiego Juliusza Zborowskiego.

Równolegle w słupskim muzeum otwarta została druga wystawa ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego zatytułowana Kultura ludowa Podhala, będąca uzupełnieniem ekspozycji Witkacy na wakacjach. Jej założeniem jest przybliżenie mieszkańcom północnej Polski regionu, w którym żył i pracował Witkacy poprzez zaprezentowanie najbardziej charakterystycznych elementów kultury ludowej Podhala, takich jak: wnętrze chałupy góralskiej, stroje ludowe – codzienne i odświętne, instrumenty muzyczne, wyroby związane z pasterstwem, łowiectwem, ciesielstwem oraz obróbką skóry. Autorką wystawy jest Dominika Gonciarz z Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku.

W otwarciu obu wystaw, które odbyło się 23 czerwca, wzięły udział Dyrektor Muzeum Tatrzańskiego Anna Wende-Surmiak, Kustosz Działu Sztuki Helena Pitoń – autorka scenariusza i aranżacji wystawy Witkacy na wakacjach oraz Kustosz Działu Etnografii Anna Kozak. Uroczystość uświetnił występ Zespołu Regionalnego „Polaniorze” z Kościeliska.

Serdecznie zapraszamy


wydrukuj dokument    ::   
 

1999-2024 © MATinternet :: Powered by AntCms   |   Copyright Muzeum Tatrzańskie  www.muzeumtatrzanskie.pl